Temmuz 1944’te ABD’de bulunan Bretton Woods’ta dünya devletleri, daha istikrarlı ve daha yüksek refah seviyesine sahip bir dünya kurulması için bir araya geldi. Toplanan konferansta iki yeni kurumun kurulması kararı alındı: Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu ya da daha çok bilinen ismiyle IMF.
O günden bu yana da IMF ve Dünya Bankası oldukça sıkı şekilde çalışmaya başladı. Son olarak Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarının ardından pek çok kişi, “IMF ile Dünya Bankası aynı mı?” sorusuna cevap aramaya başladı. İki organizasyonun amaçları ve çalışma şekilleri birbirinden oldukça farklı.
Önce IMF’ye bakalım
IMF, uluslararası parasal iş birliğini desteklemektedir ve ülkelere, güçlü ekonomiler oluşturmaları için yardımcı olacak politika tavsiyeleri ve kapasite geliştirme desteği sağlar. Ödemeler dengesi olan ülkelere fon yaratan IMF, karşılığında da malî politika programlarının düzenlenmesi için bazı taleplerde bulunur. Makroekonomi ve finans alanında uzmanlar, kısa orta vadeli kredilerle finansman sağlayan bu kuruluşta önemli rol oynar.
Dünya Bankası ise farklı bir kuruluştur
Dünya Bankası ise para politikalarına karışmaz, ödemeleri de borçlara yönelik değildir. Bir ülke bir sektörde atılım yapmaya ihtiyaç duyduğunda, eğitim ve sağlık gibi alanlarda yatırım yapılacağında kaynak ihtiyacı olan ülkeler bu kurumun kapısını çalar. Dünya Bankası, finansal ve teknik destek ile uzun vadeli ekonomik kalkınmayı desteklemek için kurulmuştur. Daha geniş bir çerçevede uzmanları bünyesinde bulunduran organizasyon, hem üye ülkelerin katkılarından hem de tahvil ihraçları ile kaynak oluşturur.
Aradaki farkları madde madde sıralamamız gerekirse:
- Dünya Bankası, yatırım projelerine kredi verir, karşılığında o yatırımda belirli bir miktar ithal materyal kullanımı talep eder. IMF genel kapsamlı borç verir, parayı nereye harcadığınızla çok ilgilenmez ancak borcunuzu ödeyebilmeniz için politika tavsiyeleri verir.
- Dünya Bankası’ndan alınan kredi, krediye mahsus proje dışında kullanılamaz. IMF’nin verdiği borcu genellikle istediğiniz yere kullanabilirsiniz.
- Dünya Bankası, proje aşamalarını denetler ve ona göre krediyi kullanıma sunar. IMF, koyduğu performans kriterlerinin karşılanması şartıyla verdiği borcun ilgili kısmını kullanıma açar.
- Dünya Bankası kredilerinin vadesi 10-15 yıl gibi uzun sürelerdir ancak IMF borçlanmaları kısa ya da orta vadeli olur.
- Dünya Bankası kredi verirken sadece kamu projelerine kaynak sağlar. Öte yandan her iki kurumun da verdiği kredilerin faizleri piyasadan düşüktür. IMF’den alınan borç arttıkça IMF’nin krediye uyguladığı faiz de artar.
